Wat is de bloeddruk?
Bloeddruk is de druk in de bloedvaten. Als het hart samentrekt gaat het bloed het lichaam in. De druk in de bloedvaten is dan op zijn hoogst, dit is de bovendruk, ook wel de systolische druk genoemd. Als het hart vervolgens ontspant, ontstaat er een lagere druk in de bloedvaten. Dit is de onderdruk, ook wel de diastole. De bloeddruk is constant onderhevig aan veranderingen, wanneer je je inspant, en het hart dus harder moet pompen zal de druk in de vaten hoger zijn dan wanneer je rustig zit. Een optimale bloeddruk wanneer je rustig zit is 120/80 mmHg. Voor mensen vanaf 60 jaar is het normaal als de bovendruk wat hoger is.
Hoge bloeddruk
Een hoge bloeddruk (hypertensie) is een bovendruk hoger dan 130 mmHg en/of een onderdruk hoger dan 85 mmHg. Ongeveer 1/3 van de Nederlandse volwassenen hebben een hoge bloeddruk.1 Door de voortdurende druk op de vaten zullen het hart, de hersenen, de ogen en de nieren op den duur schade oplopen wanneer een hoge bloeddruk onbehandeld blijft. Hoe hoger de druk in de bloedvaten, hoe meer kans op bijvoorbeeld een hartaanval of een beroerte.2 Hypertensie wordt deels bepaald door leefstijl, maar ook genetische factoren, medicatie en ziektes kunnen de druk in de vaten verhogen. Belangrijke leefstijl factoren die de kans op een hoge bloeddruk verhogen zijn:
- stress
- overgewicht
- weinig lichaamsbeweging
- te hoge zoutinname
- slecht voedingspatroon (weinig groente en fruit, weinig vezels, te veel alcohol)
Vergeleken met een optimale bloeddruk, hebben vrouwen met een hoge bloeddruk 2.5 keer meer kans op een hart- en vaatziekte, bij mannen is dit 1.6, dit risico wordt groter naarmate de leeftijd stijgt.3 Ook hangt een hoge bloeddruk samen met een verminderen cognitief functioneren en psychische stoornissen zoals dementie.4
Bloeddruk en activiteit
Inactiviteit verhoogd de kans op een hoge bloeddruk.2 Maar je kan de te hoge bloeddruk ook weer omlaag krijgen door een actievere leefstijl aan te nemen. Regelmatige aërobe fysieke activiteit verlaagt de bovendruk met gemiddeld 3.5 mmHg en de onderdruk met gemiddeld 2.5 mmHg bij mensen die voorheen geen aërobe training deden. Dit is onafhankelijk van de leeftijd
en de hoogte van de druk in de bloedvaten.2 Hoeveel activiteit er nodig is is nog onduidelijk, maar wij raden aan om in ieder geval 5 dagen per week zo’n 20-30 minuten het uithoudingsvermogen te trainen.
Bij een verlaging van de bovendruk van 20 mmHg of een verlaging van de onderdruk van 10 mmHg daalt de kans op sterfte aan een beroerte al met 64% bij mannen tussen de 40 en 69 jaar oud. Op 80-89 jarige leeftijd is dit 33%.5
Bloeddruk en voeding
Verschillende studies hebben aangetoond dat het eten van veel zout kan bijdragen aan het hebben van een te hoge bloeddruk.6 Deze verminderen kan dus helpen bij het verlagen van de bloeddruk. Ook hebben studies bewezen dat de consumptie van magere zuivel kan bijdragen aan het verlagen van de bloeddruk en de preventie van hypertensie.7 Magere zuivel bevat bestanddelen zoals calcium, fosfor en bioactieve peptiden, deze hebben mogelijk een gunstig effect op druk in de vaten. Het aanpassen van de totale voedingsinname, zowel de hoeveelheid als de producten, lijkt het meest zinvol voor het verlagen van een hoge bloeddruk als hiermee ook gewichtsverlies gepaard gaat. Wanneer volwassenen met overgewicht 8 kg verliezen, is er gemiddeld al een reductie in bloeddruk van 8.5 mmHg/6.5 mmHg.8
Lage bloeddruk
Je hebt een lage bloeddruk wanneer je klachten hebt die gepaard gaan met een lage bloeddruk, zoals veel duizeligheid, je licht in het hoofd voelen of flauwvallen. Er is niet één bepaalde waarde die gezien wordt als de grens voor een lage bloeddruk, zoals dat bij een hoge bloeddruk wel het geval is.9 De klachten kunnen ook ontstaan door bijvoorbeeld warmer weer of het veranderen van houding. Meestal gaat dit dan vanzelf over en dit kan geen kwaad. Bij warm weer zorgt het verwijden van de bloedvaten voor een lagere druk in de vaten, vooral ouderen hebben hier sneller last van. Wanneer je verandert van houding, bijvoorbeeld wanneer je ligt en ineens opstaat, gaat je bloed van je buik naar je benen. Hierdoor kan het hart zich korte tijd minder goed vullen, waardoor het bloed minder goed wordt rondgepompt. Hierdoor kan je kort duizelig worden of zwart voor je ogen zien. Pas als je regelmatig flauwvalt is het verstandig je te laten bloeddruk te controleren. Aan de hand daarvan kan er eventueel meer onderzoek gedaan worden.
Literatuur
1. Nationaal Kompas Volksgezondheid
2. Whelton, S.P., Chin, A., Xin, X., He, J. (2002). Effect of Aerobic Exercise on Blood Pressure: A Meta-Analysis of Randomized, Controlled Trials. Annas of International Medicine, 136(April), 493-503.
3. Vasan, R.S., Larson, M.G., Leip, E.P., Evans, J.C., O’Donnell, C.J., Kannel, W.B. (2001). Impact of High-Normal Blood Pressure on the Risk of Cardiovascular Disease. The new England Journal of Medicine, 345, 1291-1297.
4. Starr, J. (1999). Blood pressure en cognitive decline in the elderly. Curr Opin Nephrol Hypertens, 8(3),347-51.
5. Lewington, S., Clarke, R., Qizilbash, N., Peto, R., Collins, R. (2002). Age-specific relevance of usual blood pressure to vascular mortality: a meta-analysis of individual data for one million adults in 61 prospective studies. Lancet, 360(Dec), 1903-1913
6. He, F.J., MacGregor, G.A. (2007). Salt, blood pressure andcardiovascular disease. Curr Opin Cardiol 22, 298–305.
7. Ruidavets, J.B., Bongard,V., Simon, C., Dallongeville, J., Arveiler, D., Amouyel, P., Bingham, A., Ferrières, J. (2006). Independent contribution of dairy products and calcium intake to blood pressure variations at a population level. J Hypertens, 24, 671-681.
